DARIEN.PL - Klub Awanturniczych Przygod

LUDNOŚĆ NATYWNA

Szok kulturowy jest zjawiskiem występującym w każdej podróży. Im bardziej kultury się różnią, tym silniejsze jest ich zderzenie i większy stres to powoduje. Odmienność religijna, obyczajowa, sposób spędzania czasu, zaszłości historyczne, rozmaity poziom edukacji i jej ukierunkowanie, to wszystko może być źródłem nieporozumień, a nawet konfliktów.

Szczególnie silne jest to w zetknięciu z ludami natywnymi, żyjącymi w sposób tradycyjny. Zwyczaje takich grup mogą bardzo dalece odbiegać od standardów, do których my przywykłeś.

Mały przykład, do czego może to doprowadzić: Gdy byłem na Borneo, gościłem u Johna, mojego przyjaciela, który prowadzi w środku wyspy niewielką kopalnię złota. Miał on dobre stosunki z miejscowymi Dajakami, ale przestrzegał mnie przed samotnym wyruszeniem na ich tereny. "Jeśli zobaczą samotnego obcokrajowca, będą dla niego gościnni i jednocześnie zachwyceni, wielu z nich nigdy nie widziało białego człowieka na oczy, to dla nich tak, jakby Bóg zstąpił z nieba. Dadzą Ci jeść i pozwolą spać u siebie w wiosce. Ale gdy nadejdzie noc, różne pomysły mogą im przyjść do głowy. Biały, utożsamiany w ich kulturze z cudowną mocą, budzi chęć, by tą moc zawładnąć. Mogą cię zabić, aby zjeść, bo zjedzenie kogoś to dla nich przejęcie jego siły i ducha. Te obyczaje wciąż u nich żyją, nie warto kusić losu".
Jak więc widać, niezrozumienie obyczajów miejscowych może mieć nawet tragiczne skutki, choć to przykład dość ekstremalny.

Z ludami naprawdę natywnymi będziesz stykał się rzadko, raczej podczas podróży stricte antropologicznych. Trzeba jednak zrozumieć, że szok kulturowy występuje w konfrontacji z każdym innym narodem. Mimo postępującej globalizacji większość ludzi w krajach trzeciego świata nie korzysta z Internetu, nie używa zaawansowanej techniki, żyją według obyczajów i zasad ustalonych dawno temu.

Staraj się ich zrozumieć, a nie oceniać.

1. W każdym nowym kraju i rejonie staraj się poznać miejscowe zasady etykiety i zwyczaje. Nawet sposób podania ręki często bardzo się różni, spojrzenie w oczy ma może mieć ukryte inne znaczenia itd. Zdobycie przyjaciół wśród miejscowych to najprostszy sposób nauczenia się tych zasad.

2. Bądź otwarty na inne kultury, nie naśmiewaj się z nich ani nie kpij. To, co tobie może wydawać się zabawne lub dziwne, dla tych ludzi stanowi świętość. Pamiętaj, jesteś w ich kraju i musisz stosować się do lokalnych zasad. W tych krajach jest brudno, nikt nie sprząta śmieci, i wszystko wydaje się tam dziwne - ale nie zapominaj, że jesteś tam tylko gościem, a nie pouczającym mentorem.

3. Bądź grzeczny w zetknięciu z ludnością miejscową. Obrazowo - nie zachowuj się jak nadęty buc. Wystrzegaj się arogancji, czy mierzenia wszystkiego miarą znaną z Twojego kraju. Jeśli nie potrafisz zachować się odpowiednio w obliczu innych kultur, to nie powinieneś wyjeżdżać z domu.

4. W większości kultur szczególny szacunek należy się osobom starszym. Małe wioski lub grupy natywne w krajach trzeciego świata mają najstarszych mieszkańców za najważniejszych. Z nimi musisz uzgadniać sprawy Twojego pobytu i dalszych poczynań. Starszy oznacza ważniejszy w miejscowych kulturach, pamiętaj o tym!

5. Szacunek do miejscowych obyczajów to konieczność, ale jeśli miejscowi próbują wykorzystać to, że jesteś miły i odebrać to jako uległość (nagabywanie o pieniądze, załatwienie jakiś spraw czy przysługi od obcych ludzi), nie bój się odmówić.

6. Odwdzięcz się za gościnę, jeśli z niej korzystasz. Najlepiej drobnym podarunkiem ze swojego kraju. Pieniędzmi, jeśli korzystasz z noclegu i posiłków. Nie dawaj za mało, ale też nie za dużo. Nie nadużywaj gościnności, ludność miejscowa zazwyczaj jest bardzo uboga. Nie powinni zapamiętać Cię jako darmozjada.

7. W miejscach turystycznych nie dawaj pieniędzy żebrakom, żerującym na turystach. To zazwyczaj mafia żebracza. NIGDY nie dawaj jałmużny żebrającym dzieciom, to niszczy całą miejscową kulturę. Chcesz pomóc, to daj pieniądze ich rodzicom lub szkole.

8. W kulturach silnie konserwatywnych stosunki damsko-męskie podlegają silnym restrykcjom. Np. w Iranie możesz zawisnąć na stryczku za stosunek z miejscową kobietą. Powściągaj swoje żądze.

Generalne i przykładowe rzeczy, o których każdy podróżnik musi wiedzieć, to:

Kraje arabskie - Nie podawaj nikomu lewej ręki (służy tu do obmywania tyłka), nie pokazuj podeszew stóp (np. rozsiadając się i zakładając nogę na nogę - pokazać komuś stopę to najgorsza obelga), nie ściskaj mocno dłoni gdy ją podajesz (to może oznaczać propozycję seksualną).

Miejscowi uwielbiają dysputy na tematy religijne. Są tolerancyjni dla innowierców, ale nie dla ateistów. Wykazuj tolerancję. W handlu targowanie się to istny rytuał i jest wręcz oczekiwane.

Ameryka Łacińska - Tu normy są bliskie europejskim. Duże wyluzowanie. Wszechobecna jest "maniana", nikt tu nie lubi stresu ani pośpieszania. Zawsze pozdrawiaj gdy spotykasz lub widzisz kogoś, kogo znasz. Czy w sklepie, czy w hotelu, a szczególnie spotykając znajomych, nigdy nie zapomnij powiedzieć "buenos dias" (przed południem), "buenas tardes" (po południu) i "buenas noches" (w nocy). (W Brazylii odpowiednio "bom dia/ boa tarde/ boa noite"). Zwyczajowe zapytanie "jak leci" (que tal, como estas, como pasa) jest również częścią powitania. Na rynkach można się potargować, ale nie zbyt zawzięcie - jest to źle widziane.

Daleki Wschód - Stopy uznawane są na najplugawszą część ciała, nie dotykaj nikogo ani niczego stopą ani nie wskazuj nią. Głowa uznawana z kolei za świętość, nie może być dotykana. Mocne wyrażanie swoich emocji (złość, podnoszenie głosu, awantury) jest postrzegane jako "utrata twarzy".